Przegląd ważniejszych poleceń języka VBA (z punktu widzenia procedur zdarzeń)

  Metody specjalnych obiektów:

jak i samych obiektów interfejsu użytkownika:

1. Chodzenie po rekordach formularza, wyświetlenie pustego rekordu do wprowadzenia:

(w miejsce acFirst można użyć:  acPrevious, acNext, acLast, acNewRec)

2. Otwieranie formularza, raportu:

(w miejsce acAdd można użyć: acEdit, acReadOnly)

3. Zamykanie obiektów

4. Drukowanie bieżącego formularza 

5. Wykonanie kwerendy

lub

6.  Ponowienie kwerendy (aktualizacja) dla pola listowego lub formularza.

Dla pola listowego: 

Dla formularza: 

7. Zakończenie aplikacji:

8. Aktualizacja formularza po zmianie pola tekstowego:

9. Wyświetlenie wszystkich rekordów:

Operacje 8 i 9 można wykonać korzystając ze sposobu reprezentowania filtrów przez Access. Mianowicie, filtrowanie rekordów odbywa się za pomocą dwóch właściwości formularza:

A więc istniejący filtr można włączyć za pomocą instrukcji

a wyłączyć za pomocą:

Wartość właściwości Filter zostaje zachowana po zamknięciu formularza. Przy powtórnym  otwarciu jest ona dostępna, przy czym na początku filtr jest wyłączony Me.FilterOn = False, a więc aby zastosować istniejący filtr trzeba wykonać:

            Me.FilterOn = True

Specjalną podgrupę stanowią polecenia realizujące wykonanie akcji z wbudowanych menu - z zastosowaniem  metody RunCommand obiektu DoCmd (obiekt DoCmD można pominąć). 

   [DoCmd.]RunCommand polecenie

gdzie polecenie jest stałą reprezentującą odpowiednie polecenie z wbudowanych menu - lista w pomocy Help MsAccess pod tematem "RunCommand Method Constants"  np.

   DoCmd.RunCommand acCmdOptions

otwiera okienko dialogowe "Options" z menu "Tools".

Polecenie Print jest metodą specjalnego obiektu Debug - wypisuje wartości kontrolne w okienku analizy programu (Immediate Window). Np.

Instrukcja MsgBox i obsługa błędów

Tak jak instrukcja Debug.Print służy do wypisywania informacji (z myślą o osobie tworzącej aplikację) przy wykrywaniu błędów w aplikacji, tak instrukcje MsgBox i InputBox służą do  bezpośredniego kontaktu z użytkownikiem w trakcie wykonywania aplikacji poprzez wyświetlanie odpowiednich informacji w okienkach dialogowych oraz poprzez przyjmowanie danych od użytkownika.

Na przykład, wykonanie instrukcji

MsgBox "Formularz zostaje zamknięty!",,"UWAGA"

powoduje wyświetlenie następującego okienka dialogowego:

A wykonanie instrukcji

x = MsgBox("Czy zapisać na dysku?",vbYesNo , "UWAGA")

powoduje wyświetlenie następującego okienka dialogowego:

      

Bezpośredni kontakt z użytkownikiem jest potrzebny na przykład, gdy trzeba poinformować użytkownika o wystąpieniu błędu. Załóżmy, że naciśnięcie przycisku powoduje przejście do poprzedniego rekordu. Gdy użytkownik naciśnie przycisk w sytuacji, gdy aktualnie w formularzu jest wyświetlany pierwszy rekord, instrukcja

nie może być wykonana i powstaje błąd. Ten błąd zostaje obsłużony w poniższej procedurze, poprzez skok do etykiety Error_handler znajdującej się w instrukcji On Error GoTo. Następuje wypisanie numeru błędu i tekstu opisu błędu, po czym instrukcja

kieruje sterowanie do następnej instrukcji po powodującej błąd.

Sub Polecenie61_Click ()
   On Error GoTo Error_handler
   DoCmd.GoToRecord , , acPrevious
   Exit Sub
  Error_Handler:
   MsgBox
"Znajdujesz się już przy pierwszym zamówieniu"

   Resume Next
End Sub

Err.Description - standardowy tekst błędu.

Do obsługi błędów używamy  instrukcji On Error. Specyfikuje ona co zrobić, gdy w trakcie wykonywania następnych instrukcji wystąpi błąd: 

Podobne znaczenie mają opcje służące do zakończenia obsługi błędów:

GoTo etykieta | Resume [ | Next | etykieta]|Stop

Poza tym są jeszcze dodatkowe konstrukcje związane z obsługą błędów:

Err.Raise numer_błędu - spowodowanie powstania błędu o podanym numerze i wymuszenie (w sposób sztuczny) jego obsługi;

   Error(i) - komunikat o błędzie dla błędu o numerze i.

Wykonanie instrukcji

   On Error GoTo 0

wyłącza obsługę błędów.

MsgBox może być również użyte jako funkcja za pomocą, której użytkownik przekazuje do aplikacji swój wybór np. wartość “Tak” lub “Nie”.

   x = "Czy chcesz wprowadzić nowe wymagania do oferty?"
   If MsgBox(x, vbYesNo) = vbYes Then 
   'Gdy wybór użytkownika jest "Tak"

W przypadku, gdy nie można wykonać pewnej akcji np. zapisu do bazy danych, używając MsgBox jako polecenia, informujemy o tym użytkownika, wymuszając na nim przyjęcie tej wiadomości przez naciśnięcie przycisku OK w odpowiednim okienku dialogowym. Rodzaj odpowiedniego okienka uzyskujemy dobierając argumenty operacji MsgBox

 

W przypadku niemożliwości wykonania operacji np. zapisu do bazy danych, jest konieczne odwołanie odpowiedniego zdarzenia - w poniższym przykładzie zdarzenia “Przed aktualizacją”.

Procedura wyświetla komunikat, jeśli pole kombi IDklienta jest puste a następnie odwołuje zdarzenie “Przed aktualizacją” zapobiegając aktualizacji:

Private Sub IDklienta_BeforeUpdate(Cancel As Integer)
   Dim strMsg As String, strTitle As String
   Dim intStyle As Integer
   If IsNull([Idklienta]) Or [Idklienta] = "" Then
      strMsg="Musisz wybrać wartość z listy Faktura dla."
      strTitle = "Wymagany klient faktury"
      intStyle = vbOKOnly + vbExclamation
      MsgBox strMsg, intStyle, strTitle
      Cancel = True
   End If
End Sub

Funkcja InputBox służy do wyświetlenia okienka dialogowego, do którego użytkownik wprowadza  dane np.

Funkcja/polecenie MsgBox ma następujący format:

Tekst i Tytuł_okienka to odpowiednie teksty, które mają się ukazać w okienku dialogowym, natomiast Wygląd_okienka to wyrażenie liczbowe określające liczbę i typ wyświetlanych przycisków i ich rodzaj, styl używanych ikon, identyfikator domyślnego przycisku oraz modalność okna komunikatu. Brak tego parametru spowoduje przyjęcie wartości domyślnej vbOKOnly=0.

 

Aktualizacja listy pola kombi (opcja “Ogranicz do listy” ustawiona na “Tak”)

Gdy do pola kombi wpiszemy wartość spoza źródła danych tego pola kombi i będziemy chcieli opuścić to pole, zajdzie zdarzenie “Przy wartości spoza listy” - "NotInList", którego standardowa obsługa polega na poinformowaniu  o błędzie i nie dopuszczeniu do wyjścia z pola. Procedura obsługi zdarzenia “Przy wartości spoza listy” ma jeden parametr wejściowy:

- NewData – przekazujący wprowadzoną przez użytkownika do pola kombi wartość,

oraz jeden parametr wyjściowy:

- Response – informujący system jak postępować po zakończeniu wykonywania tej procedury zdarzenia:

Przykład 
Załóżmy, że mamy listę kolorów o nazwie “Kolory” i chcemy oprogramować dodanie  nowego koloru do listy. Lista kolorów jest bezpośrednio wpisana do pola “Źródło wierszy”. Właściwość “Ogranicz do listy” jest ustawiona na “Tak”.

Private Sub Kolory_NotInList(NewData As String, Response As Integer)
   Dim ctl As Control
 ' Zwraca obiekt Control, który wskazuje na pole kombi.
   Set ctl = Me!Kolory
 ' Zachęca użytkownika do potwierdzenia dodania nowego koloru
   If MsgBox("Koloru nie ma na liście. Dodać go?", vbOKCancel) = vbOK Then
   ' Jeśli użytkownik wybiera OK.:
   ' ustawienie argumentu Response - zaakceptowanie wyboru użytkownika
      Response = acDataErrAdded
      ' dodanie nowego koloru z parametru NewData do źródła wiersza.
      ctl.RowSource = ctl.RowSource & ";" & NewData
   Else
     ' Jeśli użytkownik wybiera Cancel: nie wyświetlanie komunikatu o błędzie
      Response = acDataErrContinue
   ' i anulowanie zmiany (Undo jest metodą pola formularza)
      ctl.Undo
   End If
End Sub

 

Procedury zdarzeń z parametrami

Część procedur będących wartościami właściwości zdarzeń, jak to już było widoczne w rozważanych przykładach, ma parametry. Przy tworzeniu procedury zdarzenia, Access sam wpisuje nazwy tych parametrów. 

Poniżej zamieszczamy listę nagłówków procedur zdarzeń z parametrami w odniesieniu do formularzy i wyjaśniamy znaczenie tych parametrów. Pomijamy tylko zdarzenia związane z użyciem filtrów.

 

Podstawowymi parametrami są  Cancel i Response

Oto grupa procedur, w których nagłówkach występują te parametry.

Sub Form_Open (Cancel As Integer)

Sub Form_Unload (Cancel As Integer)

Sub Form_BeforeInsert (Cancel As Integer)

Sub Form_BeforeUpdate (Cancel As Integer)

Sub Form_Delete (Cancel As Integer)

Sub Form_BeforeDelConfirm (Cancel As Integer, Response As Integer)

Pozostałe procedury, mające parametry to:

Sub Form_AfterDelConfirm (Status As Integer) 

Samego zdarzenia “Po usunięciu” nie można anulować. Status określa czy rekord został usunięty:

Sub Form_KeyPress (KeyAscii As Integer) - KeyAscii kod ASCII

Sub Form_Error(DataErr As Integer, Response As Integer)

-  DataErr kod błędu. Umożliwia globalną obsługę błędów w module formularza.

Przedstawimy przykład anulowania zdarzenia poprzez ustawienie parametru Cancel na True. Zdarzenia, których procedury mają parametr Cancel mogą zostać anulowane. 

W przykładzie poniżej w procedurze zwolnienia formularza “Form1” następuje sprawdzenie, czy w danej chwili pozostał otwarty formularz “Form2”. Jeśli tak, zdarzenie zwolnienia formularza zostaje anulowane (przez ustawienie parametru Cancel na True) - tj. formularz “Form1” pozostaje dalej otwarty.

Sub Form_Unload (Cancel As Integer)
' Formularz Form2 nie może być otwarty bez otwartego formularza Form1.
   If Otwarty("Form2") Then Cancel = True
End Sub

 

Użycie instrukcji SQL

 

Efekt użycia kwerendy wybierającej będącej źródłem danych dla formularza jest widoczny bezpośrednio w formularzu. Często zachodzi potrzeba użycia instrukcji SQL (kwerendy funkcjonalnej) zmieniającej dane w tabeli bazy danych i ta zmiana jest uzależniona od wartości na polach formularza.

 

Przykład 1

Używając zwykłej semantyki usuwania, nie można usunąć działu, do którego są przypisani pracownicy. Najbardziej naturalnym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest zmiana identyfikatora działu w rekordach wszystkich pracowników usuwanego działu na Null, dokonywana przed usunięciem działu, w procedurze zdarzenia “Przy usunięciu”,

 

Private Sub Form_Delete(Cancel As Integer)
   DoCmd.RunSQL "UPDATE Pracownicy " & _
       "SET Id_działu = Null" & _
       "WHERE Id_działu = " & Me![Id_działu]
End Sub

 

Zwróćmy uwagę na sposób formowania instrukcji UPDATE, w szczególności sposób dołączenia do niej zawartości pola formularza.

 

Przykład 2

Jeśli użytkownik wprowadza do pola listy kombi nową wartość, której nie ma na liście rozwijanej i chce aby odpowiedni rekord został dopisany do tabeli bazy danych, dołączenie nowego rekordu najlepiej zrealizować za pomocą kwerendy dołączającej. Załóżmy na przykład, że przy wprowadzaniu nowego pracownika, zachodzi potrzeba wprowadzenia jednocześnie nowego działu. Użytkownik podaje nazwę nowego działu i zachodzi zdarzenie “Przy wartości spoza listy”.

Private Sub Id_działu_NotInList(NewData As String, Response As Integer)
   Dim ctl As Control
   Set ctl = Me![Id_działu]
   If MsgBox("Czy chcesz dodać nowy dział?", vbYesNo, "UWAGA") = vbYes Then
       DoCmd.RunSQL "INSERT INTO Działy(Nazwa) VALUES('"& _ NewData & "')"
'Wprowadzenie nowego działu do tabeli Działy
       Response = acDataErrAdded
  Else
   ' Jeśli użytkownik wybiera "Nie": nie wyświetlanie komunikatu o błędzie
      Response = acDataErrContinue
   'i anulowanie zmiany
      ctl.Undo
   End If
End Sub

 

Zwróćmy uwagę na brak w instrukcji Insert pola Id_działu typu Autonumer. Jego wartość jest automatycznie ustalana przez Access.

Przykład 3

Za pomocą kodu jest możliwa obsługa jednoczesnego wyboru wielu elementów na liście. Właściwość “Wybór wielokrotny” powinna być ustawiona na “Prosty” lub “Rozszerzony” Domyślne ustawienie “Brak” oznacza, że wybór dotyczy tylko jednego elementu listy. Korzystając z możliwości wyboru wielokrotnego możemy zaznaczyć wszystkie wymagane elementy z listy a następnie zbiorczo wykonać na nich pewną operację.

Rozważmy formularz działu, na którym jest wyświetlana lista zatrudnionych w nim pracowników. Pole listowe o nazwie Lista składa się z dwóch kolumn zawierających odpowiednio identyfikator pracownika (kolumna o szerokości 0cm - nie wyświetlana) oraz nazwisko pracownika. Po zaznaczeniu grupy pracowników, możemy spowodować ich usunięcie.

 

 

Przeglądanie wybranych na liście elementów odbywa się przy użyciu kolekcji ItemsSelected pola listowego oraz funkcji Column zwracającej wartość odpowiedniego elementu na liście. Pierwszym argumentem jest numer kolumny. Drugim argumentem jest pozycja (na liście)  będąca elementem kolekcji ItemsSelected. Pozycja na liście jest wartością typu Variant. W przypadku listy powyżej, kolekcja ItemsSelected składa się z numerów 0,3,4. Przy wyborze jednokrotnym można pominąć drugi argument. Do usunięcia osoby wykorzystujemy tutaj metodę RunSQL obiektu DoCmd, której parametrem jest instrukcja SQL. Odpowiednia procedura wygląda następująco:

Private Sub Usuń_Click()
   On Error GoTo Obsługa_błędów
   Dim elem As Control, poz As Variant, odp As Integer
   Dim Tekst As String, ZapSQL As String
   Set elem = Me!Lista
   'elem.ItemsSelected - kolekcja zaznaczonych na liście elementów.
   'Można je przejrzeć za pomocą instrukcji: 
   For Each poz In elem.ItemsSelected
   'Wartości w kolejnych kolumnach wiersza poz listy to: 
   'elem.Column(0,poz), elem.Column(1,poz)

      Tekst = "Czy na pewno chcesz usunąć osobę " & elem.Column(1, poz)
      odp = MsgBox(Tekst, vbYesNo, "UWAGA!")
      If odp = vbYes Then
         ZapSQL = "DELETE FROM Pracownicy "& _
           "WHERE Id_prac=" & elem.Column(0,poz)
         DoCmd.RunSQL ZapSQL
      End If
   Next poz
   elem.Requery
  Koniec:
   Exit Sub
  Obsługa_błędów:
   MsgBox Err.Description
   Resume Koniec
End Sub

Zauważmy, w jaki sposób na zmiennej ZapSQL jest tworzona instrukcja SQL do wykonania – przez wstawienie konkretnej wartości elem.Column(0,poz) do warunku WHERE.